Qu’ei ua fòrma compausada dab lo present d’un auxiliar (« aver » – « èsser » / « estar ») e lo participi passat d’un vèrbe : « Qu’ei partit », « As legit lo jornal ? »

Que s’emplega entà :
— un procès passat recent e acabat qui a consequéncias dens lo present : « Qu’èi trobat la solucion. » (que soi content), « Lo vesin m’a prestat sa veitura » (aquò que’m despana).
— un procès anterior a un aute exprimit per un present : « Que pensi qu’ei dejà arribat », « Totes sabon qu’a demissionat ».

Lo passat compausat que pòt estar acompanhat d’un complement de temps (advèrbi, locucion adverbiau, grop nominau) ; que s’emplega quan lo procès ei situat dens lo medish espaci de temps com lo de l’enonciacion : « Aqueste matin, l’ai encontrat a Pau » (la jornada n’ei pas acabada), « Aquesta setmana, n’èi pas avut léser d’ac har » (la setmana n’ei pas acabada).

L’exemple seguent que marca plan la diferéncia enter lo passat compausat e lo preterit : « O ai fach uei per çò que la setmana passada aguèri pas léser d’o far. »

Maurici Romieu, vicepresident del conselh lingüistic del Congrès

Fòto : Beraldo Leal