En occitan lengadocian coma en occitan gascon, avèm tres determinants demonstatius que son variables en genre e en nombre e que prenon lo genre e lo nombre del nom que determinan : « aiceste » (« aicesta »), « aqueste » (« aquesta »), « aquel » (« aquela ») en lengadocian e « aqueste » (« aquesta »), « aqueth » (« aquera »), « aceth » (« acera ») en gascon designan d’objèctes de mai en mai alunhats d’aquel que parla. Çaquelà, los dos emplegats majoritàriament son respectivament « aqueste », « aquel » pel lengadocian e « aqueste », « aqueth » pel gascon.

Los demonstratius s’emplegan per actualizar una entitat que se n’es pas parlat abans ; s’emplegan tanben per remandar a quicòm que se n’es ja parlat dins lo contèxte : « Aqueste libre es fòrça interessant », « Que veni de crompar un navèth diccionari ; aqueth diccionari que balha la fonetica deus mots ».

Lo demonstratiu mai emplegat es « aquel » / « aqueth ». S’emplega a cada còp qu’es pas necessari de marcar la proximitat immediata o l’alunhament dins lo temps o l’espaci : « Aquel afar portarà pas que d’embestiaments », « Se l’arrestan pas, aquera guèrra en Ucraina que harà milierats de mòrts innocents ».

De segur, cal pas jamai esitar a emplegar las tres formas ont se tròban mas lo qu’estúdia la lenga deu imperativament conéisser las doas formas que son comunas.

Bibliografia

• Gramatica occitana d'Alibèrt
• Gramatica de l'occitan gascon contemporanèu de Romieu & Bianchi

Andriu Bianchi, sòci del Conselh lingüistic del Congrès

Fòto : Lin Kristensen